ابوسفیان بن حارثابوسفیان بن حارث بن قیس بن زید بن ضَبیعه: مشهور به ابوالبنات از صحابه پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و یکی از شهیدان احد بود. ۱ - معرفی اجمالیابوسفیان از اوس، تیره بنی‌ضبیعة بن زید از بنی‌عمرو بن عوف است. ابن حزم در انتساب وی به بنی‌ضبیعة بن زید تردید کرده و او را ابوسفیان بن حارث بن قیس بن یزید معرفی نموده است. با توجه به این‌که دیگران نام جد اعلای وی را زید گفته‌اند، ممکن است تردید ابن حزم حاصل از آمیختگی نام زید با یزید باشد. وی را ابوالبنات هم می‌خوانند. نام شموس دختر نعمان بن عامر، همسر ابوسفیان، همراه لیلی، تمیمه و عایشه، از دختران او، در شمار بیعت‌کنندگان با رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) دیده می‌شود. [۱۰]
ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۳۹۰.
۲ - شهادتوی از شهیدان صدر اسلام است. شهادتش را در بدر، احد یا خیبر گفته‌اند. [۱۷]
خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفه، ص۱۱۳.
با توجه به شواهد ذیل، شهادت او در احد قطعی می‌نماید:۱. بیشتر منابع، به‌ویژه منابع نخستین، وی را در شمار شهیدان احد یاد کرده‌اند. ۲. آن‌جا که نام او در زمره شهیدان احد آمده، نام نیاکان و نسب او بیان شده است؛ اما در شمار شهیدان خیبر تنها عنوان ابوسفیان بن الحارث دیده می‌شود، بی آن‌که از نیاکان وی یاد کنند. [۲۸]
خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفه، ص۲۹.
۳. گزارش شده که ابوسفیان بن حارث بن قیس با یکی از صحابه برای شرکت در جنگ احد همراه بود. آن صحابی چنین دعا کرد: خدایا! مرا به‌سوی خانواده‌ام بازمگردان و شهادت در راه پیامبرت را روزی‌ام گردان! در برابر، ابوسفیان بن حارث این‌گونه با معبود خویش نجوا می‌کرد: خدایا! جهاد همراه پیامبرت را روزی‌ام کن و مرا نزد همسر و دخترانم بازگردان! سپس ابوسفیان شهید شد و آن صحابی زنده ماند. خبر به رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) رسید و فرمود: ابوسفیان در نیت صادق‌تر بود. آمده است هنگامی که ابوسفیان بن حارث شکست مسلمانان را دید، گفت: خدایا! نمی‌خواهم نزد خانواده‌ام بازگردم؛ بلکه می‌خواهم در راه تو کشته شوم. و در همین جنگ به شهادت رسید. ۳ - فهرست منابع(۱) الاستیعاب: ابن عبدالبر (م،۴۶۳ق.). (۲) اسد الغابه: ابن اثیر علی بن محمد الجزری (م. ۶۳۰ق.)، بیروت، دار الکتاب العربی. (۳) الاصابه: ابن حجر العسقلانی (م. ۸۵۲ق.)، به کوشش علی محمد و دیگران، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق. (۴) امتاع الاسماع: المقریزی (م. ۸۴۵ق.)، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۰ق. (۵) انساب الاشراف: البلاذری (م. ۲۷۹ق.)، به کوشش محمد حمید الله، دمشق، المؤسسة الثقافیه، ۱۹۵۹م. (۶) تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر: الذهبی (م. ۷۴۸ق.)، به کوشش عمر عبدالسلام، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۱۰ق. (۷) تاریخ خلیفه: خلیفة بن خیاط (م. ۲۴۰ق.)، به کوشش فواز، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق. (۸) جمهرة انساب العرب: ابن حزم (م. ۴۵۶ق.)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق. (۹) السیرة النبویه: ابن‌هشام (م. ۸-۲۱۳ق.)، به کوشش محمد محیی الدین، مصر، مکتبة محمد علی صبیح و اولاده، ۱۳۸۳ق. (۱۰) الطبقات الکبری: ابن سعد (م. ۲۳۰ق.)، بیروت، دار صادر. (۱۱) المحبّر: ابن حبیب (م. ۲۴۵ق.)، به کوشش ایلزه لیختن شتیتر، بیروت، دار الآفاق الجدیده. (۱۲) المغازی: الواقدی (م. ۲۰۷ق.)، به کوشش مارسدن جونس، بیروت، اعلمی، ۱۴۰۹ق. ۴ - پانویس۵ - منبعدانشنامه حج و حرمین شریفین، برگرفته از مقاله «ابوسفیان بن حارث بن قیس بن زید»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۰/۲/۵. رده‌های این صفحه : شهدای احد | صحابه شهید
|